کیست که بى‏عیب باشد؟ و کیست که خود را بى‏عیب بداند؟

آیا شگفت نیست؟... چشمى که در دیگران صدها عیب مى‏بیند، عیوب‏خویش را یا نمى‏بیند، یا نمى‏خواهد ببیند. این «حب نفس‏» است که چنین‏کوردلى براى آدمى پدید مى‏آورد.

کلامحبت چنین است و علاقه‏مندى به هر چیز، انسان را «کر» و «کور»مى‏کند تا ضعفها و عیوب آن را نبیند و نشنود.

حضرت رسول‏صلى الله علیه وآله فرمود: «خوشا آنکه پرداختن به عیوبش، او را ازعیوب دیگران باز دارد».

با نگاه و دیده‏اى که به نقادى و ارزیابى دیگران و حرفها خصلتها وعملکردشان مى‏پردازى، به خویش هم بنگر. اگر آنچه را در دیگران،ناپسند و زشت مى‏شمارى، در خودت نبود، خدا را شاکر باش. و الا اگر همان‏عیب و نقص را خود داشتى...

راستى، داستان طعنه زدن سیر به پیاز را در شعر «پروین اعتصامى‏»خوانده‏اى؟

عادت کرده‏ایم که عیب خود را نبینیم، یا براى آن محملى پیدا کنیم.این گریز از واقعیت است. شجاع کسى است که با صراحت آینه، صادقانه‏برخورد کند و خود را فریب ندهد و سر وجدان خویش کلاه نگذارد!

بزرگان، دشمنى را که عیب تو را بگوید، بهتر از دوستى دانسته‏اند که آن‏را پنهان سازد چرا این کار را خودمان نکنیم؟

تشکیل یک جلسه جدى و محرمانه براى «انتقاد از خویش‏» چه عیبى‏دارد؟ انسان عیب‏دار اگر به چاره بیندیشد و بیمار به فکر درمان بیفتد، بهتراز پرده‏پوشى بر عیوب و کتمان درد است.

بد، بد است، چه از ما و چه از دیگران.

و... عیب هم، زشت است، چه در ما و چه در دیگران.

هم چشم گشودن به روى «عیب خویش‏» فضیلت است،

هم چشم بستن به روى «عیب دیگران‏».

به فرموده حضرت رسول‏صلى الله علیه وآله: انسان آن قدر عیب دارد که پرداختن به‏آنها او را مشغول به خود سازد و به عیبجویى دیگران نپردازد! اما دشوارى‏کار در اینجاست که انسان عیب خود را هنر مى‏بیند و توجیه‏گر ضعفها وکاستیهاى خویش است.

راستى... چه باید کرد؟

نشست و برخاست‏با خبرگان عیب شناس و بصیر که حساس و دقیقند،مى‏تواند آینه‏اى باشد که کاستیهاى ما را به ما بنماید. اگر اهل دقت‏باشیم،گاهى اشاره‏ها، کنایه‏ها، نگاه‏ها و برخوردهاى اهل نظر و محاسبه، حامل‏«پیام‏» است و مى‏تواند «خط‏» بدهد.

چه عیب دارد که از دوستانمان بخواهیم عیوب ما را به ما تذکر دهند؟

نه از روى کین، بلکه با انگیزه تذکر و خیرخواهى،

نه به قصد ویران کردن، بلکه با هدف ساختن،

نه پیش دیگران و به قصد رسواسازى، بلکه خصوصى، در گوشى،برادرانه، دلسوزانه و اصلاحگرانه!

نه به عنوان ضربه، بلکه به صورت «هدیه‏». آنگونه که امام صادق‏علیه السلام‏مى‏پسندید و توصیه مى‏فرمود.

اینجاست که «جهادى عظیم‏» لازم است و گذشتى فداکارانه از دوسوى: یکى آنکه تذکر مى‏دهد، دیگرى آنکه تذکر مى‏شنود.

جز انسانهاى با شهامت، کسى حاضر نمى‏شود که خویشتن را درمعرض نگاههاى نقاد و کنجکاو قرار دهد و نتیجه را هم، هر چه بودبپذیرد! و جز انسانهاى ارزشى، کسى حاضر نمى‏شود که به قصه خدمت‏به‏دوست، بدون مجامله و کتمان و مداهنه، خطاهاى دوست صمیمى‏اش رابگوید.

راستى که یافتن چنین دوستانى دشوار است، و «تداوم دوستى‏» با این اوصاف، دشوارتر!

دیدگاه‌های دیگران ()